مارها و عقرب هاي برزخ از كجا مي آيند؟
در روايتي كه از پيامبر اكرم«صلّي الله عليه و آله و سلّم» نقل شد، يكي از نداهاي قبر نيز چنين است كه من خانه‌اي هستم پر از عقرب و مار، پس يك ترياقي بفرست.
به فاصله ميان مرگ انسان تا وقوع قيامت كبري، برزخ گفته مي شود و از نظر زماني، ممكن است ميليون‌ها سال طول بكشد.
انسان
براي طي اين منزل، بايد ذخيره و توشه مناسبي در دنيا تهيه كرده باشد؛ زيرا
در عالم برزخ، بهشت و جهنّم وجود دارد، بهشت و جهنّمي كه ساخته و پرداخته
اعمال آدميان در دنيا است. قرآن كريم مي فرمايد عدّه‌اي دم مرگ پشيمان
هستند كه چرا براي عالم قبر و برزخ و قيامت كاري نكرده و توشه‌اي فراهم
نساخته‌اند و با التماس خاصي از خداوند متعال ميخواهند كه به دنيا برگردند.
«قالَ رَبِّ ارْجِعُونِ، لَعَلِّي أَعْمَلُ صالِحاً فيما تَرَكْتُ كَلاَّ إِنَّها كَلِمَةٌ هُوَ قائِلُها»[۱]
آنها ميگويند: خدايا ما را برگردان تا يك عمر ديگري و يك زندگي ديگري داشته باشيم و در زندگي جديد، فكري براي قبر و قيامت خود بكنيم. در پاسخ به آنان خطاب ميشود: «كَلاَّ»! برگشتني در كار نيست. سپس قرآن شربف در ادامه آيه ميفرمايد:
«وَ مِنْ وَرائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلى يوْمِ يبْعَثُونَ»[۲]
بعد از گذر از اين عالم، برزخ وجود دارد كه بايد انسانها تا فرا رسيدن روز قيامت و حشر، در آن بمانند. بنابراين براي طي كردن اين منزل مهم، بايد چاره‌جويي كرد تا عالم برزخ براي انسان، ملالت آور و به صورت جهنّم نباشد.
زمان برزخ
اگر به ما گفته‌اند دوران
فعلي، دوره آخرالزّمان است، معنايش اين نيست كه قيامت نزديك است، بلكه
معنايش اين است كه ما خاتميت داريم. يعني در دوران ما و بعد از ما پيغمبري
مبعوث نمي شود و تا روز قيامت، دين، دين اسلام عزيز است. لذا به اين دوران،
دوره آخرالزّمان ميگويند و معلوم نيست چند سال طول بكشد.
خيال نكنيد كه عالم برزخ يك سال و صد سال و هزار سال ديگر تمام مي شود. بلكه شايد ميليون‌ها سال يا بيشتر طول مي كشد و از اين رو بايد براي آن زمان طولاني كه در خانه قبر به سر ميبريم، چاره‌اي بينديشيم و آن خانه ابدي را به باغي از باغ‌هاي بهشتي مبدّل سازيم.
علاوه بر اينكه فرزند صالح، باقيات
الصّالحات براي والدين است، به تعبير قرآن شريف و روايات اهل
بيت«سلام‌الله‌عليهم» تربيت ديني و هدايت فرزند، به اندازه زنده كردن همه
جهان ثواب دارد
مكان برزخ
اصل وجود عالم برزخ، از مسلّمات مطروحه در
آيات نوراني قرآن كريم و روايات شريف اهل بيت«سلام‌الله‌عليهم» و بلكه يكي
از ضروريات در اسلام است، امّا نكته مهم در مورد اين منزل آن است كه عالم
برزخ كجاست؟
قرآن كريم با يك بيان شيوا، ميفرمايد: عالم برزخ، «عِنْدَ اللَّه» است، يعني مانند خداوند متعال، جا نمي خواهد. به عبارت ديگر، خداوند متعال همه جا هست و فاقد زمان و مكان است، روح نيز چون مجرّد است و زمان و مكان ندارد، نزد خداست و نيازمند زمان و مكان نيست.
در برخي از روايات آمده است كه انسان‌هاي نيكوكار و خوب، در وادي السّلام گرد هم قرار ميگيرند[۳] و انسان‌هاي زشت‌كردار و بد، در برهوت هستند[۴]، امّا مختصّات و مشخصات دقيق اين دو مكان معلوم نيست.
آنچه مشخّص است اينكه در برزخ، مۆمنين، زير پرچم مولا اميرالمۆمنين علي«سلام‌الله‌عليه» هستند. همانگونه كه در قيامت، زير لواي احمد هستند و از دست اميرالمۆمنين«سلام‌الله‌عليه»، از آب كوثر مي نوشند و با شفاعت ايشان و اهل بيت«سلام‌الله‌عليهم» به بهشت مي روند.
افرادي كه ولايت ندارند، در عالم برزخ سرگردان هستند. كساني كه براي عالم برزخ خود زاد و توشه‌اي فراهم نساخته‌اند، در آنجا خانه و كاشانه ندارند و در عذاب الهي سرگردان و حيران خواهند بود.
اگر كسي بگويد عالم برزخ همين خانه قبر
است، ظاهراً اشتباه نكرده است و از برخي از روايات استفاده مي شود كه اين
قبر، خانه انسانها تا وقوع قيامت است.[۵] در ميان مردم هم مشهور است كه به
قبر، خانه آخرت مي گويند و خانه آخرت، يعني عالم برزخ.
ضرورت توجّه دائمي به خانه قبر
پيامبر اكرم«صلّي الله عليه و آله و سلّم» در روايت تكان دهنده‌اي مي فرمايند:
«القبر ينادي بخمس كلمات: أنا بيت الوحدة؛ فاحملوا إلي أنيسا، و أنا بيت الحيات؛ فاحملوا إلي ترياقا، و أنا بيت الظلم، فاحملوا إلي سراجا، و أنا بيت التراب فاحملوا إلي فراشا، و أنا بيت الفقر فاحملوا إلي كنزا»[۶]
قبر هر انسان، هر روز چندين مرتبه او را صدا ميزند و گوش شنوا مي خواهد كه آن را بشنود و چشم بينا و بصير ميخواهد كه حقيقت آن را ببيند. قبر ميگويد: اي صاحب من، من خانه‌اي تاريك هستم، براي من چراغي بفرست. اي صاحب من! من خانه‌اي وحشتناك هستم، پس مونسي بفرست. اي صاحب من! من خانه‌اي هستم بي تجمل و بي فرش، پس براي من فرشي بفرست.
همانگونه كه انسانها در دنيا به فكر خانه خود و آباداني آن هستند، بايد به فكر آباداني خانه آخرت نيز باشند. اينكه عوام مردم، قبر را خانه مرده ميدانند، حرف خوبي است و انسان بايد در طول حيات خود، براي آباداني اين خانه بكوشد.
انسان‌هاي نيكوكار، قبر خود را به باغي از باغ‌هاي بهشت تبديل ميكنند و انسان‌هاي بدكار، آن را به حفره‌اي پر از عقرب و مار و سختيها مبدّل ميسازند. در روايتي كه از پيامبر اكرم«صلّي الله عليه و آله و سلّم» نقل شد، يكي از نداهاي قبر نيز چنين است كه من خانه‌اي هستم پر از عقرب و مار، پس يك ترياقي بفرست: «و أنا بيت الحيات؛ فاحملوا إلي ترياقا»؛يعني جداً توبه كن تا اين مار و عقرب‌ها كه از نيش‌ها و ظلم‌هاي تو پيدا شده، بميرند و موجب آزار تو نشوند.
آن سخن‌هاي چو مار و كژ دمت مار و كژدم گشت و ميگيرد دُمت
در برزخ، مۆمنين، زير پرچم مولا
اميرالمۆمنين علي«سلام‌الله‌عليه» هستند. همانگونه كه در قيامت، زير لواي
حمد هستند و از دست اميرالمۆمنين«سلام‌الله‌عليه»، از آب كوثر مي نوشند و
با شفاعت ايشان و اهل بيت«سلام‌الله‌عليهم» به بهشت مي روند
تجسّم اعمال در برزخ
يكي
از علماي بزرگ را در خواب ديدند كه ناراحت است. به او گفتند: تو كه نبايد
ناراحت باشي و با شناختي كه از تو داريم، بايد قبر تو باغي از باغ‌هاي بهشت
باشد! ايشان جواب داده بود: قبر من يك بهشت و باغي از باغ‌هاي بهشت و توأم
با رفاه است، ولي من در زمان حيات به شخصي زخم زبان زدم و از كار خود توبه
نكردم و حلاليت نطلبيدم، لذا آن زخم زبان اكنون به صورت يك عقرب در آمده و
بعضي از اوقات، شصت پاي مرا نيش ميزند و ناراحتي من از نيش آن عقرب است!
تبديل قبر به باغي از باغ‌هاي بهشت يا
حفره‌اي از حفره‌هاي جهنّم، به دست خود انسان و وابسته به اعمال او است و
آنچه در قبر و عالم برزخ ميبيند، تجسّم اعمال خودش است.
نقش باقيات الصّالحات در آباداني برزخ
از
تعاليم ديني استفاده مي شود كه باقيات الصّالحات و اعمال نيك ماندگار،
مانند يك جوي روان، تا وقتي باقي است، براي صاحب آن اثر بخش است و به مثابه
يك باران نعمت هميشگي، بر سر عاملين و بانيان آن ميبارد.
عكس اين قضيه نيز صادق است و كساني كه به جاي عمل نيك، كار بدي را پايه ريزي كنند و باقي بگذارند، اثر آن عمل، مانند يك جوي كثيف و پر از اشياي خبيث، هميشه به سوي آنان، جاري خواهد شد.
پيغمبر اكرم «صلّي الله عليه و آله و سلّم» مي فرمايند:
«مَنْ سَنَّ سُنَّةً حَسَنَةً كَانَ لَهُ أَجْرُهَا وَ أَجْرُ مَنْ عَمِلَ بِهَا إِلَى يوْمِ الْقِيامَةِ وَ مَنْ سَنَّ سُنَّةً سَيئَةً كَانَ عَلَيهِ وِزْرُهَا وَ وِزْرُ مَنْ عَمِلَ بِهَا إِلَى يوْمِ الْقِيامَة»[۷]؛اگر كسي در تربيت فرزندان خود كوشا باشد و اولاد صالح و شايسته‌اي پس از خود بگذارد و آن فرد، مۆمن بوده و براي جامعه و مردم، مفيد باشد، هر كار نيكي كه فرزند انجام ميدهد، به همان اندازه پدر و مادر او نيز از ثواب آن بهره‌مند هستند، بدون آنكه چيزي از پاداش عامل آن، كم شود.
لذا توجّه به اين مطلب، بسيار حائز اهميت است كه انسان بايد مواظب باشد براي خود، باقيات صالحات برجا بگذارد، نه اينكه باقيات طالحات بگذارد.
علاوه بر اينكه فرزند صالح، باقيات الصّالحات براي والدين است، به تعبير قرآن شريف و روايات اهل بيت«سلام‌الله‌عليهم» تربيت ديني و هدايت فرزند، به اندازه زنده كردن همه جهان ثواب دارد.
قبر هر انسان، هر روز چندين مرتبه او را
صدا ميزند و گوش شنوا مي خواهد كه آن را بشنود و چشم بينا و بصير ميخواهد
كه حقيقت آن را ببيند. قبر ميگويد: اي صاحب من، من خانه‌اي تاريك هستم،
براي من چراغي بفرست. اي صاحب من! من خانه‌اي وحشتناك هستم، پس مونسي
بفرست. اي صاحب من! من خانه‌اي هستم بي تجمل و بي فرش، پس براي من فرشي
بفرست
«وَ مَنْ أَحْياها فَكَأَنَّما أَحْيا النَّاسَ جَميعاً»[۸]
از طرف ديگر، اگر كسي يك اولاد ناصالح و زشت‌كرداري به جامعه تحويل دهد، مانند آن است كه جهان را كشته باشد:
«مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَيرِ نَفْسٍ أَوْ فَسادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّما قَتَلَ النَّاسَ جَميعاً»[۹]
تربيت اولاد صالح و شايسته، در وضع فعلي، بسيار سخت و مشكل است، امّا اگر كسي با تلاش و كوشش بتواند فرزند صالحي تحويل اجتماع دهد، يك نهر رحمت دايمي به سوي خود جاري و روان ساخته است: «مَنْ سَنَّ سُنَّةً حَسَنَةً كَانَ لَهُ أَجْرُهَا وَ أَجْرُ مَنْ عَمِلَ بِهَا إِلَى يوْمِ الْقِيامَةِ».
آثار شوم حقّ الناس در عالم برزخ
حقّ الناس در عالم برزخ قابل گذشت نيست و اگر چه انسان، نيكوكار باشد، ولي وجود حقّ الناس در نامه اعمال، موجب ناراحتي او خواهد شد.
يكي از علماي وارسته پس از مرگ، به خواب فرزندش كه او هم از علماي گرانقدر بود، آمده بود. آن عالم نقل ميكرد كه پدرم را در خواب نگران و مضطرب ديدم. گفتم: چرا نگران و ناراحت هستيد؟! شما كه بايد جاي عالي و روضه‌اي از رياض الجنه را داشته باشيد! پدرم گفت: من هيجده تومان به يكي از كسبه بازار بدهكار هستم و اين بدهي را در دفترم ننوشته‌ام. الان در برزخ به من مي گويند كه چرا در دفترت ننوشتي كه اين بدهكاري را ورثه تو بپردازند؟ لذا آن هيجده تومان موجب عذاب من شده است! در حالي كه در باغ و بهشت هستم و وضعيت من خوب است و ملائكه مونس من هستند، اما اين حقّ الناس مرا اذيت ميكند.
واقعاً حقّ الناس در عالم برزخ مشكل زاست و در روز قيامت، رسيدگي به آن بسيار سخت و حسّاس است.[۹]
آقايان و خانم‌ها! مواظب باشيد حقّ‌الناس به گردن شما نباشد كه عالم برزخ سخت و بدي براي شما رقم خواهد زد. حتي اگر به خاطر نيكي هاي فراوان، بهشت برزخي براي كسي فراهم شود، ولي حقّ الناس موجب زجر و غم و غصّه او خواهد شد.
پي نوشت‌ها :
۱٫ مۆمنون / ۱۰۰-۹۹
۲٫ مۆمنون / ۱۰۰
۳٫ الكافي، ج ۳، ص ۲۴۳
۴٫ الكافي، ج ۸، ص ۲۶۱ ؛ بحار الأنوار، ج ۲۵، ص ۳۸۲
۵٫ الكافي، ج ۳، ص ۲۴۲:
۶٫ تحرير مواعظ العدديه، ص ۳۹۰
۷٫ الفصوال مختاره، ص ۱۳۶
۸٫ مائده / ۳۲
۹٫ مائده / ۳۲
منابع : تبيان / پايگاه اطلاع رساني آيت الله مظاهري
برچسب: ،
ادامه مطلب
