يكي از خصلت هاي بسيار زشت و ناپسند كه در زندگي گريبان انسان را گرفته و او را به ذلّت و خواري مي كشاند، عصبانيّت نابجا است.
عصبانيّت
يكي از بيماري هاي بسيار خطرناك روحي است، كه هرچه سريعتر بايد نسبت به
ريشه كني آن اقدام نمود. خطر آن تا حدّي است كه مهمّترين سرمايه ي، حيات
دنيوي و اخروي يك مؤمن را در لبه ي پرتگاه هلاكت قرار داده و به شدّت آن
را در معرض نابودي قرار مي دهد.
آن سرمايه ي گران سنگ چيزي نيست جزء
ايمان. ايماني كه سرچشمه ي تمام خوبي ها و زيبايي هاست، ايماني كه تمام
انبياء الهي از حضرت آدم (ع) گرفته تا حضرت خاتم (صلي اله، عليه و آله)
همگي ما را به آن دعوت نموده و حفظ آن را از ما خواهانند.
پيامبر عزيز اسلام در بياني شيوا و دلنشين در اين باره مي فرمايد:
(الغضب يفسد الايمان كما يفسد الخل العسل)1.
خشم ايمان را تباه مي كند همچنانكه سركه عسل را تباه و فاسد مي سازد.
اين
بيان زيبا از سرور عالم، بيانگر اين مطلب كه: غضب طعم شيرين ايمان را از
بين برده و ذائقه ي روحمان را تلخ مي نمايد به گونه اي كه در اثر آن نمي
توانيم شيريني لذّت بخش ايمان را با جان و دل احساس نماييم. همانطور كه
سركه طعم شيرين عسل را از بين برده و مانع از احساس شيريني آن مي شود.
بنابراين غضب موجب تباهي ايمان مي شود و در اثر آن نه تنها انسان مرتكب
گناه كبيره مي شود بلكه گاه به مقدسات دين و انبياء الهي و كتاب گرانسنگ
قرآن بلكه بالاتر به ساحت مقدس پروردگار نيز جسارت مي كند.
عصبانيّت
بزرگترين مانع بر سر راه آدمي است كه او را از قلّه هاي بلند انسانيّت به
زير كشيده و او را در رديف حيوانات بلكه در مقامي پست تر از حيوانات قرار
مي دهد.
امير بيان علي ابن ابي طالب (عليه السلام) در اين باره به زيبايي مي فرمايد:
(اعدي عدو للمرء غضبه و شهوته، فمن ملكهما علت درجته و بلغ غايته)2
سخت
ترين دشمن آدمي خشم و شهوت اوست، هر كس بتواند بر آن دو تسلّط يافته و
آنها را مهار نمايد، درجه اش بلند و به آخرين درجه ي كمال مي رسد.
موعظه اي سرنوشت ساز
امام
صادق (عليه السلام) مي فرمايد: شنيدم پدرم مي فرمود: مرد بيابان نشيني
خدمت رسول خدا (صلي الله عليه و آله) آمد و عرض كرد: من در بيابان زندگي مي
كنم به من سخني بياموز كه الفاظ آن اندك و معاني آن بسيار باشد. حضرت
فرمود: تو را امر مي كنم كه خشمگين نشوي. آن مرد بياباني سوال خود را تا سه
مرتبه تكرار كرد (و حضرت در هر مرتبه همان جواب را دادند) سپس آن مرد به
نفس خود رجوع كرد و به خود گفت: از اين پس چيزي نمي پرسم زيرا رسول خدا
(صلي الله عليه و آله) امر نمي كند مرا، مگر به خير. سپس امام صادق (عليه
السلام) مي فرمايد: پدرم مي فرمود: چه چيزي از غضب كردن بدتر است؟ زيرا شخص
غضب مي كند و در نتيجه كسي را كه خداوند آن را محترم دانسته مي كشد و يا
در آن حال، به زن شوهر دار نسبت ناروا مي دهد.3عصبانيت قويترين حربه ي شيطان
قويترين
حربه ي شيطان كه با آن مي تواند آدمي را به چاه تاريك گمراهي كشانده و
نور ايمان را در وجودش خاموش نمايد، عصبانيّت نابجا است. مولاي
متّقيان اميرالمومنين (عليه السلام) در بياني دلربا و روشني بخش در اين
باره مي فرمايد:
(ليس لإبليس وهق اعظم من الغضب و النساء)4 ؛
براي شيطان سپاهي قويتر از زنان فاسد و غضب نيست.بنابراين
به هنگام بروز عصبانيّت بايد كاملاً بر اعصاب خود مسلّط بوده و با تدبير و
انديشه و با هوشياري لازم، اين آتش فاجعه آفرين را مهار نموده و به اين
وسيله شيطان را خلع سلاح نماييم تا اين دشمن قسم خورده ي آدمي نتواند ما را
از جادّه ي انسانيّت خارج و در مسير حيوانيّت قرار دهد.
نصيحتي به شخص عصباني
به
هنگام خشم در اثر بالا رفتن فشار خون، به مغز انسان فشار قابل ملاحظه اي
وارد مي شود به گونه اي كه در آن لحظه، چراغ عقل آدمي خاموش و قدرت هرگونه
فكر و انديشه اي از او سلب مي شود.امير بيان علي بن ابي طالب (عليه السلام) در بياني زيبا در اين باره مي فرمايد:
(الغضب يفسد الالباب و يبعد من الصواب) 5
خشم، عقل آدمي را فاسد نموده و او را از كار صحيح دور مي سازد.
نكته
ي قابل توجّه در اين زمينه اين است كه: در اين حالت جنون آميز انسان بايد
از هرگونه تصميم و اقدامي جدّاً پرهيز نمايد، زيرا وقتي موتور عقل از كار
بيفتد، تصميمات آدمي و كارهاي انجام شده از طرف او، يقينا غير عاقلانه و
خارج از مدار انسانيّت مي باشد و لذا شاهديم كه بسياري از تصميمات خطرناك و
جنايات دلخراش در همان لحظه ي خطر آفرين انجام گرفته و فاجعه اي ننگين و
جبران ناپذيري از خود به جاي گذاشته است.
نتيجه ي چنين تصميمات فاجعه باري، جزء پشيماني و غرق شدن در درياي تاريك غم و اندوه، چيز ديگري نمي باشد.
مولاي متقيان علي (عليه السلام) در بيان دلرباي خويش در اين باره مي فرمايد:
(اياك و الغضب فاوله جنون و آخره ندم)6.
از خشم بپرهيز كه آغازش ديوانگي و پايانش پشيماني است.
شايسته است كه در
اين زمينه با گوش دل به سخن حيات بخش امير بيان توجّه نموده و با تكيه و
توكّل بر قدرت بي انتهاي الهي به جنگ اين خصلت زشت حيواني رفته و آتش خطر
آفرين آن را خاموش نماييم تا بدين وسيله توانسته باشيم در زندگي، همواره
خود را از تصميمات خطرناك و اقدامات شيطاني ايمن ساخته باشيم.
نوشته مهدي صفري – گروه دين و انديشه تبيان
1- وسائل الشيعه، كتاب جهاد النفس، حديث 521
2- غرر الحكم، ص302، حديث 6868
3- وسائل الشيعه، كتاب جهاد النفس، حديث 526
4- غررالحكم، ص 302، حديث 6873
5- همان، ص66، حديث 862
6- همان، ص 303، حديث 6898
بهشت و جهنم
برچسب:
،
ادامه مطلب
بازدید: