بهشت و جهنم

ثواب و عذاب قبر همچنان ادامه دارد تا اینکه مدتی پیش از برپایی قیامت بزرگ، حادثه ی شگفتی عالم را فرا می گیرد؛ زمین و آسمان را به لرزه در می آورد؛ موجودات را دستخوش مرگ می نماید و نظام هستی را دگرگون می سازد.

پس از مدتی، در آغاز برپایی قیامت، انقلابی شگفت تر از انقلاب پیشین صورت می پذیرد و تمام موجودات را در پیشگاه خدا حاضر می کند!

این دو حادثه ی بزرگ به امر خدا، توسط « اسرافیل» فرشته ی مأمور برپایی قیامت انجام می گیرد. مرحله ی نخست که سبب فنای جهان هستی می شود « نفخه ی اماته» و مرحله ی دوم که سبب زنده شدن موجودات و برانگیختن انسانها از قبر می شود « نفخه ی احیاء» نامیده می شود.

به آیاتی در این باره توجه فرمایید:

« و إن من قریةٍ إلا نحنُ مهلکوها قبلَ‌ یوم القیامة» (1)

هیچ شهر و دیاری در روی زمین نیست، مگر آنکه پیش از فرارسیدن قیامت، هلاک شوند.

« کلُّ من علیها فانٍ و یبقی وجهُ‌ ربک ذوالجلال و الاکرامِ» (2)

هر که و هر چه روی زمین هست، دستخوش مرگ و فناست. زنده و جاودان، تنها ذات خدای بزرگ و با عظمت است.

« کلُّ‌ نفسٍ ذائقةُ الموتِ ثمّ الینا ترجعونَ» (3)

هر نفسی، شهد مرگ را می چشد و پس از آن بازگشتشان به سوی ماست.

« و یومَ ینفخُ فی الصورِ ففزعَ من فی السموات و من فی الارض» (4)

روزی که در « صور» دمیده شود، همه ترسان و هراسان، مدهوش مرگ گردند.

« ثمّ انکم بعد ذلک لمیّتونَ ثمّ انکم یوم القیامة تُبعَثون» (5)

باز [ در جهان برزخی] همگی خواهید مرد و سپس در روز قیامت، برانگیخته می شوید.

« و نفخَ فی الصور فصعِقَ من فی السموات و من فی الارض الا من شاءاللهُ ثمّ نفخَ فیه اخری فإذاهم قیامٌ ینظرون» (6)

چون در «صور» دمیده شود، جز عده ای [ که مراد فرشتگان مقرب الهی است] همه یکباره مدهوش مرگ شوند؛ سپس، بار دیگر در «صور» دمیده شود که ناگاه همه برخیزند و تماشاگر- حیات دوباره - باشند.

«ما ینظرونَ الا صیحةً واحدةً تأخذهم و هم یخصّمونَ فلا یستطیعونَ توصیةً و لا الی اهلهم یرجعونَ و نفخَ فی الصور فاذاهم من الاجداثِ الی ربهم ینسلونَ» (7)

چون صیحه ی نخست دمیده شود، به ناگاه مرگ همه را فرا گیرد؛ در حالی که آن لحظه با هم به گفت و گو مشغول بودند و فرصت سفارش و بازگشت به طرف خانواده ی خویش را ندارند. پس از مدتی، برای بار دیگر در صور دمیده می شود که به سرعت همه به سوی خدای خویش می شتابند.

مدت زمان فاصله ی بین « نفخه ی نخست» تا « نفخه ی دوم» به روایتی چهل سال و به روایتی دیگر چهارصد سال است. در این فاصله، تمام انسانها- چه در دنیا و چه در برزخ- می میرند و در خاموشی و سکوت قرار می گیرند؛ حتی فرشتگان مقرب الهی

« یوم ترجفُ الراجفة تتبعها الرادفةُ» (8)

روزی که [ با نفخه ی نخست] جهان به لرزه افکنده شود و [ نفخه ی دیگری] از پی آن درآید.

با دمیدن «نفخه ی نخست» دنیا متلاشی و حیات برزخی نیز پایان می پذیرد. مدت زمان فاصله ی بین «نفخه ی نخست» تا «نفخه ی دوم» به روایتی چهل سال و به روایتی دیگر چهارصد سال است. در این فاصله، تمام انسانها- چه در دنیا و چه در برزخ- می میرند و در خاموشی و سکوت قرار می گیرند؛ حتی فرشتگان مقرب الهی: میکائیل ( فرشته روزی رسان)، جبرئیل ( فرشته وحی رسان)، اسرافیل ( فرشته ی قیامت رسان) و عزرائیل ( فرشته ی مرگ رسان) به تدریج میرانده می شوند.

امام صادق علیه السلام در این باره فرمود: هنگامی که خدا اهل زمین را می میراند، پس از آن به تدریج اهل آسمانها را می میراند؛ سپس نوبت به فرشتگان الهی: میکائیل، جبرئیل، اسرافیل و عزرائیل می رسد، پس از آنکه پروردگار تمام موجودات را می میراند، آنگاه گوید:

« لمن الملک الیوم لله الواحد القهار» (9) کجایند ستمگران؟ کجایند مشرکان؟ کجایند متکبران؟ [ که مرا انکار می کردند]...» (10).

حکیم و مفسر الهی، مرحوم « علامه ی طباطبایی» درباره ی دو مرحله بودن مأموریت اسرافیل، چنین می گوید:

« حکایت صور و دو نفخه اش، حکایت شیپوری است که در لشکرها برای کارزار به کار می برده اند. بار اول در صور دمیده می شود که ساکت شوید و برای حرکت آماده گردید!

سپس،‌ برای بار دوم در صور دمیده می شود که برخیزید! حمله!

بنابراین، صور، حقیقتی است موجود که دارای دوگونه صیحه می باشد: صیحه ی میراننده و صیحه ی زنده کننده.

نکته قابل توجه در آیات نفخ صور این است که خداوند در مورد میراندن، لفظ صعق را به کار برده نه موت؛ شاید از این باب باشد که موت بر خروج روح از بدن اطلاق می گردد؛ در حالی که حکم نفخ، همه ی موجودات آسمان و زمین را در بر می گیرد» (11).

پی نوشت:

1.اسراء (7) آیه ی 58.

2. رحمان (55) آیه ی 26-27.

3. عنکبوت (29) آیه ی 57.

4. نمل (27) آیه ی 87.

5. مۆمنون (23) آیه ی 15-16.

6. زمر (39) آیه ی 68.

7. یس (36) آیه ی 49-51.

8. نازعات (79) آیه ی 6-7.

9. مۆمن (40) آیه ی 16.

10. « بحار»، ج6، ص 326-327:

قال الصادق علیه السلام:

« إذا امات الله اهل الارض لبث کمثل ما خلق الخلق و مثل ما اماتهم و اضعاف ذلک؛ ثم امات اهل السماء الدنیا ثمّ لبث مثل ما خلق الخلق و مثل ما امات اهل الارض و اهل السماء الدنیا و اضعاف ذلک؛ ثم امات اهل السماء ‌الثانیة‌ ثمّ لبث مثل ما خلق الخلق و مثل ما امات اهل الارض و اهل السماء‌ الدنیا و السماء الثانیة‌ و اضعاف ذلک؛ ثمّ امات اهل السماء ‌الثالثة ثمّ لبث مثل ما خلق الخلق و مثل ما امات اهل الارض و اهل السماء الدنیا و السماء الثانیة و السماء الثالثة و اضعاف ذلک، فی کلّ سماء مثل ذلک و اضعاف ذلک؛ ثم امات جبرئیل ثمّ لبث مثل ما خلق الخلق و مثل ذلک و اضعاف ذلک؛ ثمّ امات اسرافیل ثمّ لبث مثل ما خلق الخلق و مثل ذلک کله و اضعاف ذلک؛ ثم امات ملک الموت ثمّ لبث مثل ما خلق الخلق و مثل ذلک کله و اضعاف ذلک؛ ثم یقول الله عزّوجلّ: « لمن الملک الیوم» فیردّ علی نفسه: « لله الواحد القهار» این الجبّارون؟ این الذین ادّعوا معی الها؟ این المتکبرون؟».

11. « حیات پس از مرگ»، ص 44-55.

1232. کهف (18) آیه ی 99:

« و ترکنا بعضهم یموج فی بعض و نفخ فی الصور فجمعناهم جمعاً».

منبع: راسخون