بهشت و جهنم

برای نمونه در حدیثی آمده است:

«قَالَ دَاوُدُ لِابْنِهِ امْش خَلْفَ الْأَسَد وَ الْأُسُود وَ لَا تَمْش خَلْفَ المَرْأَة».

یعنی حتی راه رفتن پشت سر یک زن نیز می‌تواند خطرناک باشد؟! هر روزه هزاران مرد پشت سر هزاران زن در خیابان و جاهای دیگر راه می‌روند و از این باب نیز هیچ خطری وجود ندارد، بویژه آن‌که زن مورد نظر نیز چادری و با حجاب کامل باشد.

در روایتی نقل شده است؛ حضرت داود نبی(صلی الله علیه و آله) به فرزندش فرمود:

«إمْش خَلْفَ الْأَسَد وَ الْأُسُود وَ لَا تَمْش خَلْفَ المَرْأَة»؛[1] پشت سر شیر و شیران حرکت کن، ولی پشت سر زن حرکت مکن.

این روایت از جهت سند ضعیف است؛ چون نامی از سلسله راویان آن برده نشده است و معلوم نیست که به کدام معصوم(علیه السلام) می‌رسد. اما روایات دیگری داریم که دارای سند صحیح و مورد اعتماد هستند و در آن روایات از نگاه کردن به پشت زنان نامحرم نهی شده است. در این‌جا به ذکر برخی از این روایات بسنده می‌شود:

امام صادق(علیه السلام) فرمود:

«کسانی که به پشت زنان [نامحرم] نگاه می‌کنند، آیا نمی‌ترسند از این‌که دیگران به پشت زنانشان نگاه کنند.[2]

ابو بصیر به امام صادق(علیه السلام) گفت: زنی عبورش به مردی می‌افتد. مرد به پشت او نگاه می‌کند. آن‌حضرت فرمود: «آیا کسی از شما دوست دارد که به همسرش و زنان خویشاوندش نگاه کنند؟» گفتم: نه. امام(علیه السلام) فرمود: «پس همان را که برای خودت می‌پسندی برای دیگران بپسند».[3]

امام کاظم(علیه السلام) درباره فرموده خدای عزّ و جلّ:

«یا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ إِنَّ خَیْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِیُّ الْأَمینُ»،[4] فرمود:

«شعیب به دخترش گفت: دخترم! این‌که این مرد قوی و قدرت‌مند است آن‌را از برداشتن آن سنگ بزرگ فهمیدی ولی این‌که امین است از کجا دانستی؟ دختر گفت: ای پدر! من جلوی او حرکت کردم او گفت: تو از پشت سر من بیا، اگر راه را اشتباه کردم تو مرا به راه هدایت کن؛ چرا که ما مردمی هستیم که به پشت زنان نگاه نمی‌کنیم».[5]

محتوای این دسته از روایات -همان‌طوری که فقها استنباط کرده‌اند- بیانگر این است:

1. راه رفتن پشت سر زن نامحرم بدون نگاه شهوانی زشت و ناپسند و مکروه است.[6] اما با توجه به روایات دیگر در باب نگاه به نامحرم، اگر به قصد لذّت‌ شهوانی باشد، حرام است.[7]

2. به علاوه؛ یکی از آثار عمل به این روایات این است که انسان را از نگاه شهوانی و لذّت‌جویانه به پشت زنان، که گناه است، حفظ و دور می‌کند، و ارتکاب گناه را به کمترین درجه احتمال خود می‌رساند. بنابر این، اگر کسی پشت سر زنان نامحرم راه برود، و نگاه شهوانی و لذّت‌جویانه نداشته باشد، کار حرامی مرتکب نشده است و خوشا به حالش.

 اما نباید کسی که دچار چنین مفاسد و گناهانی نمی‌شود، حکم شارع مقدس را لغو بداند و یا حمل بر سخت‌گیری نماید؛ زیرا همه انسان‌ها از نظر آگاهی به عواقب گناه و معرفت در سطح یکسانی نیستند. و دین اسلام چنین احکامی را به عنوان مقدّمه برای مرتکب نشدن به گناه قرار داده است؛ چون ممکن است افرادی از این هزاران نفر در خیابان که پشت سر زنان راه می‌روند دارای مرتبه روحی و معنوی قوی در کنترل شهوات نباشند و چه بسا در اثر تکرار این عمل به گناه بیفتند که یکی از راه‌های مبارزه با آن، این است که -تا حدّ امکان- خود را از راه رفتن طولانی پشت سر زنان نامحرم – گرچه حرام هم نباشد - دور نگه دارند.

البته این روایت، شامل مواردی که به دلیل ضرورت‌های زندگی شهری ناچار به راه رفتن پشت زنان نامحرم هستیم نخواهد شد.

زنان همچنین باید در نوع رنگ و دوخت و طرح حجاب خویش با واقع‌نگری و منطق و عقل دست به انتخاب بزنند، چرا که حجابی که دارای رنگ‌های جذاب و خیره کننده و یا زننده باشد و یا همراه دوخت و طرح این‌چنینی، نمی‌تواند حجاب کاملی باشد.

 از جمله دیگر مواردی که به فرموده قرآن رعایت آن از سوی زنان به هنگام برخورد با نامحرمان اعزامی است، شیوه‌های رفتاری و طرز سخن گفتن و چگونگی راه یافتن است که خود بخشی از حجاب زن را تشکیل می‌دهد،

بنابراین باید به دور از تحریک و حرکات زننده باشد؛ و با حفظ متانت و وقار خویش که از صفات پسندیده زنان مۆمن و صالح است، ارزش و مقام خود را ضایع نسازند. همچنین می‌توانید با بیان عقوبت گناه به خصوص گناهی که جنبه اجتماعی دارد او را نسبت به عاقبت این نگاه آگاه سازید. امام علی بن موسی‌الرضا (علیه‌السلام) می‌فرماید:

"خداوند نگاه کردن به موی زنان را حرام کرده زیرا نگاه شهوت‌انگیز مردان موجب تحریک آنان و فساد در جامعه می‌گردد. ”

برای مردان و زنان شایسته است اولاً، در غیر موارد ضروری، با نامحرم ارتباط کلامی کمتری داشته باشند تا قلب آنان از وسوسه‌های شیطانی محفوظ‌تر باشد. ثانیا، در مواردی که سخن گفتن به هر دلیل برای زن یا مرد ضرورت دارد و مجاز به ارتباط گفتاری با نامحرم است، به طور متعارف سخن بگویند و از ادای کلمات به طرزی که مخاطب را نسبت به مسائل جنسی به طمع بیندازد پرهیز کنند. ثالثا، از پرگویی و پرداختن به سخنان طنز و شوخی، که ضرورتی ندارد، پرهیز شود.

پی نوشت ها:

[1]. ماوردی(متوفّی 450 ق‏)، علی بن محمد، أدب الدنیا و الدین‏، ص 171، دار اقراء، بیروت، چاپ اول، بی‌تا؛ غزالی(متوفّی 505 ق‏)، محمد بن محمد، إحیاء علوم الدین‏، ج ‏8، ص 185، دار الکتب العربی‏، بیروت، چاپ اول، بی‌تا؛ محدّث نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ‏14، ص 275، مۆسسه آل البیت(علیه السلام)، قم، چاپ اول، 1408ق.

[2]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ‏5، ص 553، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.

[3]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، ج ‏4، ص 19، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1413ق.

[4]. قصص، 26: «ای پدر! او را استخدام کن؛ زیرا بهترین کسی که استخدام می‌کنی آن کسی است که نیرومند و امین باشد [و او دارای این صفات است]».

[5]. من لا یحضره الفقیه، ج ‏4، ص 19.

[6]. حلّی، یحیی بن سعید، الجامع للشرائع، ص 397، مۆسسة سید الشهداء العلمیة، قم، چاپ اول، 1405ق؛ شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج 20، ص 199، مۆسسه آل البیت(علیه السلام)، قم، چاپ اول، 1409ق؛ سیفی مازندرانی، علی اکبر، دلیل تحریر الوسیلة (الستر و الساتر)، ص 173، مۆسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران، چاپ اول، 1417ق. و با نگاه شهوانی و لذت‌جویانه حرام است.

[7]. ر.ک: «نگاه‌های حرام و آلوده به گناه»، سۆال 1396؛ «آثار نگاه با لذّت و شهوت به نامحرم»، سۆال 11469؛ «احکام نگاه کردن»، سۆال 2849.

بهشت و جهنم