بهشت و جهنم

خداوند در سه مورد به صورت دستور به اهل بهشت می فرماید: «بخورید و بیاشامید، نوش جان شما باد، این پاداش اعمال نیکی است که در دنیا انجام داده اید».1

امّا آنان چه چیزی را باید بخورند؟ آنچه قرآن بدان تصریح می کند، یک ماده مهم غذایی است، یعنی گوشت و به دو صورت است:

در یک آیه می فرماید: «ما آنان را به وسیله میوه ها و گوشت، هر چه میل دارند، امداد بخشیدیم».(سوره طور، آیه22)

در آیه دیگر می فرماید: «میوه ها را در اختیار آنان قرار می دهیم، تا هر چه را می خواهند انتخاب کنند و گوشت پرندگان را هر چه میل دارند، بخورند».(سوره واقعه، آیه20 و21)

امّا مواد خوراکی به این دو نوع ـ گوشت و گوشت پرندگان ـ منحصر نیست و در آیات دیگری می فرماید: «لکم فیها ما تشتهی أنفسکم». (سوره فصلت، آیه31) هر کس مواد دیگر غذایی، اعم از نان و مواد دیگری احتیاج داشته باشد و بخواهد، می تواند اراده کند، تا برای او آماده گردد.

امام باقر می فرمایند: «برای اهل بهشت، سفره هایی پهن می گردد که چیزهای دیگری را هم که بدان میل کنند، از غذاهای لذیذ تر و خوش طعم تر و خوش بوتر، در آن سفره ها فراهم می گردد، تا جایی که آن غذاها به قدری زیاد است که به دیگران هم می دهند.2

هم چنین قرآن مجید به منظور تأمین هر گونه خواسته های بهشتیان می فرماید: «ولهم ما یشاؤون فیها…»؛ هر چه بخواهند در آن جا، برای آنان هست و نزد ما نعمت های اضافی دیگری است که به فکر هیچ کس نمی رسد.(سوره ق، آیه 35)

1. آن میوه ها فراوان و انبوه است و تمام شدنی نیست: «فاکهة کثیرة».(سوره زخرف، آیه 73)

2. فراوانی میوه ها به حدّی است که آنان هر کدام و هر چه را می خواهند، انتخاب می کنند: «وفاکهةٍ ممّا یتخیرون».(سوره واقعه، آیه20)

3 . هر نوع میوه ای بخواهند در اختیار آنان قرار می گیرد و از هر نوع آرامش برخور دارند و در نهایتِ امنیت به سر می برند: «یدّعون فیها بکلّ فاکهة آمنین».(سوره دخان، آیه 55)

4. فراوانی میوه ها به حدّی است که نه قطع می شود و نه پایان می پذیرد و نه کسی افراد را برای استفاده از آن ها جلوگیری می کند: «لا مقطوعة و لا ممنوعة».(سوره واقعه، آیه33)

5. فضای صفا و صمیمیت برای استفاده از میوه ها به قدری عالی و معنوی است که هم میوه ها دارای ارزش فراوانی است و هم افرادی که از آن ها استفاده می کنند، مورد احترام و تکریم قرار می گیرند: «فواکه وهم مکرمون».(سوره صافّات، آیه42)

6 . به منظور خاطر جمعی و لذّت بیشتر از میوه های بهشتی و اطمینان داشتن از تمام نشدن آن ها و یا به منظور تجدید خاطره از نمونه های میوه های دنیایی، از هر کدام دو نوع (نوع دنیایی و نوعی که شبیه آن را ندیده اند) وجود دارد: «من کلّ فاکهةٍ زوجان».(سوره الرحمن، آیه52)

7. افراد بهشتی، هر میوه ای که بخواهند در اختیار آن ها قرار می گیرد و بدون نگرانی، هر مقدار و هر کدام را که میل داشته باشند، می خورند: «و فواکه ممّا یشتهون».(سوره مرسلات، آیه42)

8. برای چیدن میوه ها، دردسر و زحمت تحمّل نمی کنند، زیرا درختان و شاخه های آن ها به هم نزدیک و شاخه های آن ها کوتاه و نزدیک است: «قطوفها دانیة».(سوره حاقه، آیه23)

9. بهشتیان، در حالی که بر تخت ها تکیه زده و انواع میوه های فراوان و نوشیدنی های لذّت بخش در اختیار آن هاست، با خیال راحت و لذّت کامل از آن ها استفاده می کنند: «متکئین فیها یدعون فیها بفاکهةٍ…».(سوره ص، آیه51)

امّا این میوه ها چه میوه هایی هستند؟ مواردی را که قرآن کریم بدان تصریح می کند، خرما، انار (سوره الرحمن، آیه 68) و انگور (سوره نبأ، آیه32) است.

در روایتی امام صادق فرموده است:

«خمسة من فواکه الجنّة فی الدنیا:

پنج نوع از میوه های بهشتی در دنیا موجود است:

طبق روایات دیگری از امام باقر از میوه های دیگر بهشتی، مثل: «هندوانه، انجیر و زیتون سخن به میان آمده است».7

پیامبر نیز فرموده اند: انواع میوه ها در بهشت وجود دارد و افراد در حالی که روی تخت ها تکیه داده اند، از هر نوعی که میل داشته باشند، استفاده می کنند».8

امام علی هم از میوه های رنگارنگ و مختلف بهشتی که در پوست و غلاف خود قرار دارند و بدون هر گونه زحمت و درد سری قابل چیدن و خوردن است، سخن به میان آورده است.9

همچنین درباره حبوبات و سبزی های بهشتی، غیر از آنچه از آیاتی چون: «هر چه بخواهید در اختیار شما قرار می گیرد» (سوره ق، آیه 35) استفاده می شود، همه انواع سبزی ها هم فراهم خواهد بود. قرآن هم می فرماید: «دانه های (غذایی) که همراه با ساقه و برگ است و به صورت نرم در می آید و نیز گیاهان خوش بو و معطّر در اختیار اهل بهشت قرار داده می شود».(سوره الرحمن، آیه12)

به هر حال، درباره میوه های بهشتی، غیر از ویژگی هایی که بیان شد، سه موضوع مهمّ دیگر را هم باید مورد توجّه داشته باشیم:

1. میوه های بهشتی، همیشه تر و تازه اند، به گونه ای که هر وقت اهل ایمان آن ها را می خورند، می گویند: «این همان است که از قبل در دنیا می خوردیم و وعده آن به ما داده شده بود، امّا هر بار میوه ای را می خوریم، برای ما، طعم و مزه ای جدید دارد».(سوره بقره، آیه 25)

2.آن میوه ها، در عین حالی که فراوان است و همه از آن بهره مند می گردند و در کنار آن ها محرومی وجود ندارد، میوه ها همیشگی هستند و تمام شدنی ندارند: «اُکُلُها دائم».(سوره رعد، آیه 35)

3. با وجود این که اهل بهشت میوه های فراوان و مختلف را هر چه میل داشته باشند 10، به طور انبوه می خورند، احتیاج به دفع فضولات و تحمّل زحمت و ناراحتی هم نخواهند داشت.

در این باره، یک مرد مسیحی که اهل شام بود، از امام باقر سؤال کرد: چگونه می شود اهل بهشت، آن همه خورد و خوراک داشته باشند و احتیاج به دفع فضولات و قضای حاجت پیدا نکنند؟ برای من آن را در یک مثال دنیایی بیان کن.

امام باقر فرمود: «جنین هم در شکم مادر، از آن چه مادر می خورد تغذیه می کند؛ امّا به قضای حاجت و دفع فضولات داخل بدن خود احتیاج پیدا نمی کند».11

وضع خورد و خوراک بهشتیان و احتیاج نداشتن به دفع فضولات و آلودگی ها، در آن مکان پاک و پاکیزه از هر جهت، این گونه می باشد.

1. سوره های طور، آیه 19؛ الحاقه، آیه 24؛ مرسلات، آیه 43 .

2. بحار الانوار، ج 8، ص 199.

3.سوره بقره، آیه 25 .

4.سوره محمد، آیه 15.

5 . سوره مؤمنون،آیه 19 .

6. الخصال، ج 1، ص 289؛ بحار الانوار، ج 8، ص 130.

7. کتاب جنّت و نار، ص 125 .

8. بحار الانوار، ج 8، ص 160.

9.نهج البلاغه، صبحی صالح، خ 165، ص 239؛ فیض الاسلام، خ 164، ص 537.

10. سوره های یس، آیه 57؛ واقعه، آیه 20؛ مرسلات، آیه 42 .

11. بحار الانوار، ج 8، ص 182 و 122.