همسر بد اخلاق

همانا انسان به خاطر سوء خلقش، به پایین ترین جایگاه جهنّم سقوط می کند. (میزان الحکمه/ح5101)

بد اخلاقی و سوء خلق، از صفات بسیار ناپسندی است که تحمّل آن برای دیگران بسیار دشوار و گاهی ناممکن است و چنانچه یکی از زوجین به این رذیله مبتلا باشد؛ خانه و زندگی مشترک را به جهنّمی سوزان مبدّل می سازد؛ که تحمّل آن ناممکن می نماید.

در روایات اهل بیت علیهم السلام، آثار بسیار خطرناکی برای صاحب سوء خلق بیان شده که بسیار تکان دهنده است؛ از جمله اینکه، چنین شخصی اعمالش فاسد شده و از بین می رود؛ توبه اش پذیرفته نمی شود؛ زندگی اش سخت و دردناک شده و بدترین همنشین و همراه است؛ در واقع او مومن نیست؛ اهل آتش جهنّم است؛

دارای فشار قبر بوده و نفسش در عذاب است؛ اهل و عیالش از او دوری می کنند؛ راحتیش اندک است؛ رزق و روزیش کم است؛ به دوست و رفیق دست نمی یابد؛ به هدفش نمی رسد؛ زندگیش تیره و تار است و... (میزان الحکمه/باب سوء خلق) اینها، بعضی از آثار سوء خلق است که در روایات به آنها تصریح شده است.

بنابراین، باید توجّه داشت که سوء خلق در زندگی ما راه نیابد و گرنه، دنیا و آخرتمان را تباه می سازد. بد اخلاقی، چه در محیط کار و اجتماع و چه در زندگی مشترک، باعث تباهی و سیه روزی است و زندگی را برای صاحب سوء خلق و اطرافیانش تلخ و غیرقابل تحمّل می کند.

پیداست که کسی از افراد اجتماع چنین کسی را تحمل نکرده و همه از او دوری می جویند. همسر و نزدیکان او نیز قادر به زندگی با او نیستند؛ زیرا، زندگی چنین افرادی، جهنّم مجسّم است. پیداست که در صورت ابتلای یکی از زوجین به این خصلت ناپسند؛ دیگر نه محبّت و عشقی باقی می ماند و نه چرخ زندگی بر مدار چرخش خود استوار خواهد ماند.

مردان، باید توجه داشته باشند که اخلاق سوء آنان، موجب مشکلات زیادی می شود و آثار سوء بسیاری در زندگی زناشویی و غیر آن باقی می گذارد؛ به طوری که در روایات اهل بیت علهیم السلام از آن به عنوان گناه نابخشودنی یاد شده است. (میزان الحکمه/ح5087)

 همچنین سفارش فرموده اند که با شخص بداخلاق ازدواج نکنید؛ زیرا سوء خلق، باعث غم و اندوه مداوم شده و غم و اندوه نیز انسان را پیر می کند. همان گونه که در حدیثی از امام علی علیه السلام نقل شده است که: غم و اندوه، نصف پیری است.(میزان الحکمه/ح5087)

البته سوء خلق مفهوم عامّی است که خود موضوعات ریزی همچون: تند خویی، ترشرویی، رخم زبان، بددهنی و فحّاشی را در بر می گیرد. در اینجا، چهار موضوع مذکور را به اختصار بررسی می کنیم:

1- تندخویی

از جمله وصایای امام علی علیه السلام به فرزندش امام مجتبی علیه السلام این است که: « هر کس با تو با غلظت و تندخویی مواجه شد؛ تو با نرمی و ملایمت با او روبرو شو؛ زیرا نرمخویی تو با او، می تواند به سرعت موضعش را تغییر داده و او را با تو ملایم و نرمخو سازد.»

در روابطی که فرد، به دلیل نیاز به محبّت و به امید خوشرویی و خوشرفتاری دیگری، در کنارش قرار می گیرد؛ وجود تندخویی، لطمه اساسی به پیوند آنان زده و کمبود مهمّی در رابطه آنان ایجاد خواهد کرد. پیداست که تندخویی و تند مزاجی، چنانچه خوی و خصلت فرد گردد؛ هیچ کس طاقت تحمّل او را نداشته و کمتر کسی قادر به زندگی با او خواهد بود.

توجّه به آثار و لوازم نرمخویی و تندخویی، می تواند افراد تندخو را تا حدودی به اعتدال کشاند. چنین کسانی، وقتی توجّه کنند که نرمخویی، تکریم و احترام شخصیّت مردم است و با تکریم شخصیّت آنان، می توان قلوبشان را جذب کرد؛ به یقین تلاش خواهند کرد تا آن را جایگزین تندخویی خود نمایند.

باید توجه داشت که تند مزاجی، حتّی اگر مادرزادی باشد، تنها با مدّتی تمرین و اراده جدّی، قابل ترک بوده و توجّه به آثار منفی فردی، اجتماعی، دنیوی و اخروی آن، افراد عصبانی مزاج را به ترک چنین خصیصه ای تشویق می نماید.

فراموش نشود که افراد تند مزاج، به دلیل بروز حرکات نامناسب از خویش، در موقعیّت های مختلف، وجهه و شخصیّت خود را در نظر دیگران از دست داده و هیچ گاه به عنوان فردی بزرگ و با ارزش، شناخته نمی شوند.

پیداست که اگر مردی در زندگی مشترک با همسرش، دارای صفت تندخویی باشد؛ ضربه شدیدی به آرامش و آسایش محیط خانواده زده و زندگی خود با همسرش را به تلخی و سردی کشانده و موجبات کاهش محبّت همسرش نسبت به خود را فراهم خواهد ساخت.

علل و عوامل تندخویی

تندخویی و عصبانیّت، معلول عواملی از قبیل عامل وراثتی، روحی- روانی، غذایی و اختلالات در خواب و استراحت می باشد.

عامل «وراثت»، اگر چه شخص را مستعدّ خشونت می کند؛ امّا می توان با آگاهی، تمرین  و ممارست، از آن جلوگیری نمود و بر آن غلبه کرد و در صورت لزوم، با مراجعه به متخصّصین و اقدامات پزشکی لازم، به درمان آن اقدام نمود.

و امّا عامل «روحی- روانی» که بسیاری از تندخویی ها از آن ناشی می شود؛ می بایست توسط متخصصین امر مطالعه شده، نوع بیماری و کاستی، شناسایی و سپس به درمان آن، به صورت دارویی یا رفتار درمانی یا ... پرداخت.

بعضی از تندخویی ها و عصبانیّت های آنی و کوتاه مدت، می تواند از مصرف بعضی از انواع غذاها و نوشیدنی ها پدید آید؛ به طوری که موجب التهاب، افزایش اضطراب و ضربان قلب شده و در نتیجه، باعث تندخویی و عصبانیّت گردند.

گاهی نیز کمبود خواب و استراحت و اختلال در نظم آن و در نتیجه، ایجاد خستگی، موجب عدم توازن روان و به هم خوردن حالات طبیعی آن شده، عصبانیّت و تندخویی را به دنبال می آورد.

بنابراین، برای جلوگیری از این خصلت ناپسند، علاوه بر خواب مناسب و به اندازه و پرهیز از خوردن غذاها و نوشیدنی های تحریک کننده؛ می بایست با مطالعه و آگاهی از مضرّات تندخویی و با تمرین و ممارست، از تندخویی بپرهیزیم و خود را برهانیم.

هم چنین کمبود برخی ویتامین ها و مواد لازم بدن، داشتن مشکلات و گرفتاری های عدیده، نگرانی های فکری، فقر، عدم موفّقیّت یا احساس شکست و... را نیز می توان از علل پدید آورنده تندخویی بر شمرد که هر یک، با راهکارهای مناسب، قابل علاج خواهد بود.در مقاله ی بعد به سه مورد دیگر سو رفتار که همان ترشرویی، رخم زبان، بددهنی و فحّاشی است اشاره خواهیم کرد.

کتاب : عوامل کاهش محبّت در زندگی

گروه خانواده و زندگی تبیان - فرآوری : ندا داودی